Karbondioksit gazı nedir atık baca gazlarından ve yeraltındaki havzalardan elde edilen ve havadan ağır olan bir gazdır. Karbondioksit gazı, havadan 1,5 kat daha ağırdır.
Karbondioksit Gazının Özellikleri Nelerdir?
Karbondioksit gazı özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Havadan ağırdır.
- Kokusuz ve renksiz bir gazdır. Daha yüksek konsantrasyon halinde bulunan karbondioksit gazı, asidik bir kokuya sahiptir.
- Moleküler ağırlığı, 44,01 mol/gr’dır.
- -78 derecede kaynama özelliği sergiler.
- Sıvı olarak 1,178 kg/litre yoğunluğa sahiptir.
- 1 atmosfer basıncında ve 25 derece sıcaklıkta 850 j/kg spesifik ısıya sahiptir.
- 1 atmosferik basınç altında 629 birim genleşme hacmine sahiptir.
- 31 derece kritik sıcaklığa sahiptir. 73,82 bar kritik basınca sahiptir.
- Atmosferde %0,035 oranında karbondioksit gazı bulunmaktadır.
- Düşük sıcaklıklarda katı halde bulunur. Bu haline kuru buz adı verilir. Kuru buz; yanmayan, tadı ve kokusu olmayan ve zehirli etkilere sahip olmayan özelliklere sahiptir.
- Karbondioksit gaz halinde iken zehirlidir. Özellikle boğucu özelliğe sahiptir. Karbondioksit sonucu meydana gelen ölümler, gazın boğucu etkisinden dolayıdır.
- CO2 kimyasal simge ile periyodik tabloda ifade edilir.
Karbondioksit Gazı Elde Etme Yöntemleri Nelerdir?
5 farklı yöntemle, karbondioksit gazı elde edilir:
Doğal Kaynaklardan Elde Etme: Yer altı kaynaklarından elde edilir. Volkanik bölgelerde bulunan ve deniz içerisinde yer alan kraterlerin ağzında, bu gazdan bol miktarda bulunur. Artezyen kuyuları açılarak da, gazın bulunduğu yerlerden çıkarılır.
Fermantasyon Yöntemiyle Elde Etme: Etil alkol üreten hücrelere sahip olan bakterilerin çoğaltılmasıyla, karbondioksit elde edilebilir. Bazı hücreler oksijen olmadan da enerji üretebilirler ve yaşamına devam ederler. Bu hücrelerin enerji üretmek için yaptıkları faaliyetleri sonucunda, karbondioksit gazı ortaya çıkar. Yeterli miktarda hücre faaliyeti kullanılarak, yeterli miktarda karbondioksit gazı elde edilebilir.
Kuru-Buz Üretimiyle Karbondioksit Gazı Elde Etme: Birçok maddenin üretimi sırasında kuru buz elde edilir. Kuru buz ise karbondioksit gazının donmuş halidir. Bazı canlıların faaliyetlerinden ortaya çıkan karbondioksit ise doğrudan dondurularak, kuru buz elde edilebilir. Üretim miktarı ise sınırlıdır.
Hidrokarbon Bileşiklerinin Yakılması ile Karbondioksit Elde Etme: Petrol, kükürt ve azot gibi maddelerin yakılması ile karbondioksit gazı elde edilir. Bu hidrokarbon bileşikler, petrol türü ürünlerde bol miktarda bulunur.
Karbondioksit Gazı Nedir? Karbondioksit Gazı Nerelerde Bulunur?
Petrol ürünlerinin olduğu alanlarda, krater ağızlarında ve atmosferde çok az miktarlarda bulunur.
Karbondioksit Gazı Nerelerde Kullanılır?
Sanayide ve gıda sektöründe kullanılır. Bu sektörlerin yanı sıra:
- Tıp alanında yaygın olarak kullanılır. Doğal olarak elde edilen karbondioksit gazıyla, birçok bakteri ve mikrobun üremesi sınırlandırılır.
- Gıda sektöründe, gıdaların bozulmadan saklanması ve nakledilmesinde kullanılır. Pahalı et ürünleri ve meyveler, karbondioksit gazı ile dondurulur ve taze olarak saklanabilir.
- Sanayide fazla ısınan makinelerin soğutmasında kullanılır. Katı halden doğrudan gaz haline geçtiği için etkin bir kullanım imkanı sağlar. Makinelerin soğutulmasında kullanıldığında, alanın çok iyi bir şekilde havalandırılması sağlanır.
- Sera alanlarında gübreleme faaliyetlerinde kullanılır.
- Endüstri alanında ise metal yüzeylerin temizlenmesinde kullanılır.
- Yangın söndürme cihazlarında, yangın söndürme elemanı olarak kullanılır. Karbondioksit oranının fazla olduğu alanlarda oksijen miktarı azalır ve ateşin faaliyet sonlandırılmış olur.
Karbondioksit Gazının Tehlikeleri
Zehirli bir gaz değildir. Yanıcı özelliği bulunmaz. Ancak havadan 1,5 kat ağır olduğundan dolayı, havadaki oksijeni çok çabuk tüketebilir. Özellikle kapalı alanlarda karbondioksit gazının fazla olması, boğularak ölümlere yol açabilir. Kullanıldığı alanlarda havalandırmanın çok iyi olması gerekir. Karbondioksit zehirlenmesi olarak ifade edilen kavram, tamamen boğulma ile aynıdır.
Karbondioksit Tüpü Nedir?
Karbondioksit gazının güvenli bir şekilde depolandığı seyyar alanlardır. Karbondioksit tüpleri basınçla doldurulurlar. Sanayide ve farklı alanlarda kullanım imkanı bulurlar. Akvaryumlarda ve yangın söndürme cihazlarında sıklıkla, karbondioksit tüpleri kullanılır. Akvaryumlarda kullanılan karbondioksit tüpü, aşağıdaki bileşenlerden oluşur:
- Çelik ve alüminyum malzemeden üretilen gövde,
- Regülatör,
- Selenoid valfi,
- İnce ayar vanası,
- Kontrol vanası,
- Damla sayacı,
- Atomizer çözücü ve
- pH kontrol cihazı.
Akvaryumlarda kullanılan tüplerin rengi gridir. Farklı renklerde de olabilir.
Yangın söndürme tüplerinde ise aşağıdaki bileşenler söz konusudur:
- Çelik malzemeden üretilen gövde,
- Emniyet mandalı,
- Yangın söndürme hortumu.
Yangın söndürme cihazlarında kullanılan karbondioksit tüplerinin rengi kırmızıdır.