Genel Özellikler:
Susuz amonyak (NH₃), renksiz bir gaz olup, karakteristik keskin bir kokuya sahiptir. Normal şartlarda sıvılaştırılabilir ve bu durumda soğutucu olarak kullanılır. Amonyak, atmosferik koşullarda genellikle gaz halinde bulunur ve suyla birleşerek amonyum hidroksit oluşturabilir.
Fiziksel ve Kimyasal Özellikler:
- Susuz Amonyak (NH₃) Gazının Fiziksel Özellikleri
- Molekül Ağırlığı: 17.03 g/mol
- Fiziksel Durum: Normal şartlar altında (0°C ve 1 atmosfer basınç) gaz halindedir.
- Renk: Renksiz
- Koku: Keskin, karakteristik bir koku
- Erime Noktası: -77.73°C (-107.91°F)
- Kaynama Noktası: -33.34°C (-28.01°F)
- Yoğunluk:
- Gaz halinde: 0.771 kg/m³ (0°C ve 1 atmosfer basınç)
- Sıvı halinde: 682 kg/m³
- Çözünürlük: Suda iyi çözünür. 1 litre su başına 700 litreye kadar çözünebilir.
- Susuz Amonyak (NH₃) Gazının Kimyasal Özellikleri
- Kimyasal Formülü: NH₃
- Kimyasal Reaksiyonlar:
- Asitlik ve Bazlık: Amonyak, zayıf bir bazdır. Sulu çözeltilerde hidrojen iyonlarını (H⁺) alarak amonyum iyonu (NH₄⁺) oluşturur.
- Asitlerle Reaksiyonu: Amonyak, asitlerle reaksiyona girerek tuz ve su oluşturabilir. Örneğin, hidroklorik asit (HCl) ile reaksiyona girerek amonyum klorür (NH₄Cl) oluşur.
- Metal İyonları ile Kompleks Oluşturma: Amonyak, metal iyonlarıyla kompleks oluşturabilir. Bu kompleksler genellikle renkli olup, kimyasal analizlerde ve endüstriyel süreçlerde kullanılır.
- Çözünürlük: Amonyak, su içinde iyi çözünür. Suyla reaksiyona girerek amonyum hidroksit (NH₄OH) oluşturabilir, bu da sulu çözeltilerde bazik bir ortam yaratır.
- Oksidasyon ve Redüksiyon: Amonyak, oksijen ile reaksiyona girerek azot oksitler (NOₓ) oluşturabilir. Bu reaksiyon genellikle yüksek sıcaklık ve basınç altında gerçekleşir.
- Kimyasal Kararlılık: Amonyak gazı, genellikle oda sıcaklığında ve atmosferik koşullarda kararlıdır. Ancak yüksek sıcaklık ve yüksek basınç altında bazı kimyasal reaksiyonlara girebilir.
- Korozif Etki: Amonyak, bazı metaller üzerinde korozif etkiye sahip olabilir. Özellikle bakır ve çinko gibi bazı metallerle temas ettiğinde, metal yüzeylerde reaksiyonlar oluşturabilir ve bu durum, uygun olmayan koşullarda kullanımında dikkate alınmalıdır.
- Koku: Amonyak gazı, karakteristik keskin bir kokuya sahiptir. Bu koku, düşük konsantrasyonlarda bile kolayca algılanabilir ve sağlık risklerine karşı erken uyarı sağlar.
Endüstrideki Kullanımları:
- Soğutma Sistemleri: Susuz amonyak, endüstriyel soğutma sistemlerinde bir soğutucu olarak kullanılır. Özellikle büyük ölçekli soğutma sistemlerinde tercih edilir ve sıvılaştırılmış halde kullanılır.
- Kimyasal Sentezler: Amonyak, birçok kimyasal sentezin başlangıç malzemesi olarak kullanılır. Örneğin, azotlu gübrelerin üretiminde ve bazı organik bileşiklerin sentezinde önemli bir bileşendir.
- Temizlik Endüstrisi: Amonyak, ev temizlik ürünlerinde ve endüstriyel temizliklerde yaygın olarak kullanılır. İyi bir temizlik ve dezenfeksiyon özelliğine sahiptir.
- Su Arıtma: Amonyak, su arıtma proseslerinde azot bileşiklerinin giderilmesinde kullanılır. Su arıtma tesislerinde azotun kontrolü ve uzaklaştırılması için önemli bir bileşendir.
Güvenlik ve Kullanım Uyarıları: Amonyak gazı, yüksek konsantrasyonlarda solunum yolu tahrişine neden olabilir ve ciltle teması ciddi yanıklara yol açabilir. Bu nedenle, endüstriyel kullanımlarda uygun güvenlik önlemleri alınmalı ve amonyakla çalışan kişilerin eğitimli olması önemlidir.